نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• ابوالقاسم گل خندان

دکتری اقتصاد بخش عمومی، دانشکدۀ علوم اقتصادی و اداری، دانشگاه لرستان، خرم‌آباد، ایران.

چکیده

ادبیات تجربی پیرامون نحوه اثرگذاری منابع طبیعی بر شاخص‌های کیفیت محیط‌زیست، نشان‌گر نتایج متفاوتی است. این موضوع می‌تواند به‌دلیل تفاوت در اثرگذاری انواع منابع طبیعی و یا نوع شاخص زیست‌محیطی استفاده‌شده در مدل باشد. در این راستا هدف اصلی این پژوهش بررسی تأثیر رانت انواع منابع طبیعی بر ضریب ظرفیت بار (LCF) زیست‌محیطی در کشورهای منتخب منطقه MENA طی سال‌های 2022-2000 می‌باشد. LCF به‌عنوان یک شاخص جدید و جامع از پایداری محیط‌زیست هر دو سمت عرضه و تقاضای اکوسیستم را در نظر می‌گیرد و مقادیر بزرگ‌تر آن پایداری زیست‌محیطی بالاتری را نشان می‌دهد. به این منظور با به‌کارگیری یک مدل STIRPAT در زمینه عوامل مؤثر بر محیط‌زیست و آزمون تجربی آن از طریق تحلیل‌های هم‌انباشتگی با وابستگی مقطعی و روش رگرسیون پانل کوانتایل رابطه بین رانت منابع طبیعی و انواع آن با شاخص‌ پایداری زیست‌محیطی در چارچوب فرضیه‌ منحنی ظرفیت بار (LCC) بررسی شده است. نتایج برآورد مدل در چارچوب LCC حاکی از آنست که در سطح کل، رانت منابع طبیعی در تمام سطوح پایداری زیست‌محیطی (به جز سطوح میانی) اثر مثبت و معنادار اندکی بر LCF داشته است و میانگین تغییر در متغیر وابسته در کشورهایی که در سطوح بالاتر پایداری زیست‌محیطی قرار دارند، بیشتر است. در سطح تفکیکی نیز در در سطوح بالای پایداری زیست‌محیطی، رانت گاز طبیعی و رانت جنگل اثر مثبت و معنادار و رانت معدن اثر منفی و معنادار بر LCF دارد. این درحالیست که رانت نفت اثر معناداری بر LCF در تمام سطوح پایداری زیست‌محیطی (به جز سطح متوسط) نداشته است. همچنین، فرضیه LCC به‌معنای رابطه Uشکل بین رشد اقتصادی و LCF در کشورهایی که در سطوح متوسط و پایین پایداری زیست‌محیطی قرار دارند، رد نمی‌شود. بر اساس سایر نتایج، تراکم جمعیت در تمام سطوح پایداری زیست‌محیطی و مصرف انرژی تجدیدپذیر در در سطوح بالای پایداری زیست‌محیطی، به‌ترتیب اثر منفی (و معنادار) و مثبت (و معنادار) بر LCF داشته است.

کلیدواژه‌ها

• رانت منابع طبیعی
• پایداری زیست‌محیطی
• ضریب ظرفیت بار
• منحنی ظرفیت بار
• رگرسیون پانل کوانتایل

موضوعات

• اقتصاد انرژی، محیط زیست و منابع طبیعی

عنوان مقاله [English]

The Impact of Natural Resources Rent on Environmental Load Capacity Factor in the MENA Region Countries in the Framework of the Load Capacity Curve (LCC) Hypothesis

نویسنده [English]

• Abolghasem Golkhandan

Ph.D. in Public Sector Economics, Faculty of Economic and Administrative Sciences, Lorestan University, Khoram Abad, Iran.

چکیده [English]

Empirical literature about the effect of natural resources on environmental quality indicators shows different results. This issue can be due to the difference in the impact of the types of natural resources or the type of environmental index used in the model. In this regard, the main purpose of this research is to investigate the effect of the rent of various natural resources on the environmental load capacity factor (LCF) in selected countries of the MENA region during the years 2000-2022. As a new and comprehensive indicator of environmental sustainability, LCF considers both the supply and demand sides of the ecosystem and its larger values indicate higher environmental sustainability. For this purpose, by using a STIRPAT model in the field of factors affecting the environment quality and its empirical test through co-integration analysis with cross-sectional dependence and the quantile panel regression method, the relationship between the rent of natural resources and its types with environmental sustainability indicator has been investigated in the framework of the load capacity curve hypothesis (LCC). Rresults of the estimation model in the framework of LCC indicate that, at the total level, the natural resource rent at all levels of environmental sustainability (except the middle levels) had a small and significant positive impact on LCF, and the average change in the dependent variable is more in countries with higher levels of environmental sustainability. At the disaggregated level, in the high levels of environmental sustainability, natural gas rent and forest rent have a positive and significant impact, and mining rent has a negative and significant impact on LCF. Meanwhile, oil rent has not a significant impact on LCF at all levels of environmental sustainability (except the medium level). Also, the LCC hypothesis is not rejected as a U-shaped relationship between economic growth and LCF in countries with medium and low levels of environmental sustainability. Based on other results, population density at all levels of environmental sustainability and renewable energy consumption at high levels of environmental sustainability had a negative (and significant) and positive (and significant) impact on LCF, respectively.

کلیدواژه‌ها [English]

• Natural Resources Rent
• Environmental Sustainability
• Load Capacity Factor
• Load Capacity Curve
• Quantile Panel Regression