نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

• سیف اله اندایش ¹
• نادر نقشینه ¹
• محمدرضا وصفی ¹
• بهروز شاهمرادی ²

¹ علم اطلاعات و دانش شناسی،دانشکده مدیریت،دانشگاه تهران،ایران

² استادیار گروه اقتصاد علم مرکزتحقیقات سیاست علمی کشور، تهران

چکیده

هدف این پژوهش شناسایی و سنجش اهمیت بخش‌های دانش محور در اقتصاد ایران است. بدین منظور از شاخص پیچیدگی محصول و مدل ماتریس حسابداری اجتماعی (SAM)، استفاده شد پژوهش در یک محیط کتابخانه‌ای انجام وماهیت آن از منظر هدف توصیفی و جهت گیری کاربردی دارد پایه‌های آماری پژوهش متشکل از آمار صادرات سال‌های 1394 تا 1399 و ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390 است. ابتدا با استفاده از شاخص‌های پیچیدگی محصول، مزیت نسبی آشکار شده، فاصله و منفعت – فرصت ،محصولات دارای پیچیدگی (دانش محور) شناسایی و سپس با متناظر سازی در ماتریس حسابداری اجتماعی، فعالیتهای دانش‌محور شناسایی و با محاسبه ضرایب فزاینده تولید و پیوندهای پسین و پیشین بخش‌های دانش‌محور با سایر بخش‌های اقتصادی و کل اقتصاد ایران پرداخته شده است.

نتایج حاکی از آن است که 97 محصول با قابلیت دانش محور در اقتصاد ایران شناسایی شد بعداز متناظر سازی کدهای HS با بخشهای ISIC، به لحاظ فعالیت تولیدی 16 بخش ISIC دانش‌محور تلقی شد. هر چند هنوز ایران نتوانسته در همه این محصولات مزیت رقابتی ایجاد کند اما با سیاستگذاری و سرمایه گذاری روی این بخش‌ها و محصولات می توان به سمت محصولات دانش محور حرکت کرد بخش ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی‌هابا ضریب فزاینده3.19،بخش دامداری، مرغداری، پرورش کرم ابریشم و زنبور عسل و شکاربا ضریب فزاینده 3، بخش ساخت محصولات فلزی فابریکی بجز ماشین آلات و تجهیزات با ضریب فزاینده 2.57 و بخش سایر ساختمان‌هابا ضریب فزاینده 2.56، دارای بالاترین ضرایب فزاینده می باشد،.متوسط میانگین ضریب فزاینده بخش‌های دانش محور 2.51 می باشد و میانگین ضریب فزاینده سایر بخش‌ها 2.29 است. بالاترین پیوند پسین در بخش‌های دانش محور شامل بخش ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی‌ها 1.97 واحد، بخش دامداری، مرغداری، پرورش کرم ابریشم و زنبور عسل و شکار 1.73 واحد و بخش سایر ساختمان‌ها به اندازه 1.67 واحد است. همجنین بالاترین پیوند پیشین مربوط به بخش انتشار، ‌چاپ و تکثیر رسانه‌های ضبط شده با 2.56واحد، بخش دامداری، مرغداری، پرورش کرم ابریشم و زنبور عسل و شکار 2.27واحد و بیشترین پیوندکل را در بخش های دانش محور بخش‌های انتشار، ‌چاپ و تکثیر رسانه‌های ضبط شد 4.06 واحد، دامداری، مرغداری، پرورش کرم ابریشم و زنبور عسل و شکار 4 واحد و ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی‌ها 3.66واحد،می‌باشند ضرایب پیوند بالا در بخش‌های دانش محور با همدیگر نشان می‌دهد که این بخش‌های می‌توانند نقش و اهمیت ویژه‌ای برای کشور به همراه داشته باشند.

کلیدواژه‌ها

• اقتصاد دانش محور
• پیچیدگی محصول
• ماتریس حسابداری اجتماعی

موضوعات

• اقتصاد کاربردی

عنوان مقاله [English]

The effect of investing in knowledge-based sectors on the production of Iran's economic sectors with the approach of product complexity and social accounting matrix

نویسندگان [English]

• saeif allah Andayesh ¹
• Nader Naghshine ¹
• MOhammadreza Vasfi ¹
• Behrooz Shahmoradi ²

¹ Department of Information Sciences and Knowledge Studies Department, Management Faculty,, University of Tehran

² National Research Institute for Science Policy, Iran, Tehran

چکیده [English]

The purpose of this study was to identify and measure the importance of knowledge-based sectors in the Iranian economy. For this purpose, product complexity index and social accounting matrix model (SAM) were used. The research was conducted in library and it is descriptive and applied. The statistical bases of the research consist of export statistics and SAM of 2011. First, using the product complexity index, apparent relative advantage, distance and benefit-opportunity during the above-mentioned years, HS-code products with complexity (knowledge-based) were identified. Next, matching them with ISIC codes in SAM, knowledge-based activities were identified. Finally, calculating increasing production coefficients and later and former links of knowledge-based sectors with other economic sectors and the general economy, the importance of these sectors in the Iranian economy was discussed.

According to the results, 97 knowledge-based products were identified . After HS codes were matched with ISIC sectors, 16 knowledge-based ISIC sectors were considered. Although Iran has not yet been able to create a competitive advantage in all of these products, by policy making and investing in these sectors and products, it can move toward knowledge-based products and develop capabilities close to the existing criteria within the country. Manufacture of food products and beverages with an increasing coefficient of 3.19, livestock, poultry, silkworm and bee breeding, and hunting with an increasing coefficient of 3, manufacture of metal products, except machinery and equipment with an increasing coefficient of 2.57 and other buildings with an increasing coefficient of 2.56, have the highest coefficients. Consequently, The average increasing coefficient for knowledge-based sectors and other sectors are 2.51 and 2.29, respectively. The highest later link in knowledge-based sectors was for food products and beverages with 1.97 units, livestock, poultry, silkworm and bee breeding, and hunting with 1.73 units, and other sectors with 1.67 units. Also, the highest former link was for publication, printing and proliferation of recorded media with 2.56 units, and livestock, poultry, silkworm and honey bee breeding and hunting with 2.27 units. The highest total link was recorded in knowledge-based sections of publication, printing and proliferation of recorded media with 4.06 units, livestock, poultry, silkworm and honey bee breeding and hunting with 4 units, and food products and beverages production with 3.66 units. High link coefficients in knowledge-based sections show that these sectors can have a special role and importance for country.

کلیدواژه‌ها [English]

• Knowledge-Based Economy
• Social Accounting Matrix
• Product Complexity