نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• لیلا آرغا ¹
• یوسف محنت‌فر ²
• میثم رادپور ³
• دل آرا رازه ⁴

¹ دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه بوعلی‌سینا

² گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد، دانشگاه مازندران، ایران

³ گروه مدیریت مالی، دانشکده مدیریت، دانشگاه شهید بهشتی

⁴ گروه مهندسی مالی، دانشکده مدیریت، دانشگاه آزاد تهران، ایران

چکیده

مهم‌ترین چالش اقتصاد ایران، وابستگی آن به صادرات نفت و گاز است و در راستای کاهش این وابستگی، سیاستگذاران اقتصادی با سیاست‌های مختلف در صدد حمایت از توسعه صادرات غیرنفتی برآمده‌اند. از مهم‌ترین این سیاست‌ها حمایت از تولیدکنندگان با استفاده از تزریق نقدینگی یا به عبارت بهتر سیاست پولی است. سیاستگذاران اقتصادی با تزریق نقدینگی هدفمند سعی در تامین نیازهای مالی تولیدکنندگان کالاهای صادراتی غیرنفتی دارند، تا از این طریق قدرت رقابت-پذیری این تولیدکنندگان در بازارهای جهانی بهبود پیدا کند و با افزایش صادرات غیرنفتی، نیازهای ارزی واردات تامین شود. اما مشکل اساسی این است که تلاطم‌های ارزی در اقتصاد ایران شدید بوده و این تلاطم‌ها مکانیسم مدنظر سیاستگذار را با چالش مواجه می‌سازد. ضمن اینکه، این چالش‌ها بسته به شرایط حاکم بر تراز تجاری متفاوت است. به دلیل اهمیت این موضوع، در این پژوهش نقش تلاطم‌های ارزی در تاثیرگذاری سیاست‌های پولی بر تراز تجاری غیرنفتی ایران با تاکید بر تغییرات رژیمی طی دوره زمانی 1352-1396 به صورت فصلی بررسی شده است. در این راستا، از رگرسیون EGARCH برای مدل‌سازی تلاطم‌های ارزی و از رگرسیون STAR برای بررسی نقش این تلاطم‌ها در تاثیرگذاری سیاست پولی بر ترازتجاری غیرنفتی استفاده شده است. نتایج مربوط برآورد مدل STAR نشان داد که دو رژیم شامل رژیم بالا و پایین با مقدار آستانه 055/4- برای متغیر تراز تجاری در دوره زمانی مورد مطالعه وجود دارد. نتایج مربوط به رژیم پایین (تراز تجاری کمتر از 055/4-) نشان می‌دهد که متغیرهای تراز تجاری با یک وقفه، نرخ ارز حقیقی، شاخص تلاطم ارزی با سیاست پولی، نقدینگی و شاخص باز بودن تجاری به ترتیب به میزان 980/13، 299/1-، 462/0-، 404/1- و 484/2- بر تراز تجاری تاثیر دارند. در رژیم بالا (تراز تجاری بیشتر از 055/4) نیز متغیرهای تراز تجاری با یک وقفه، نرخ ارز حقیقی، شاخص تلاطم ارزی با سیاست پولی، نقدینگی و شاخص باز بودن تجاری به ترتیب به میزان 601/25، 604/1، 562/0، 177/2 و 158/3 بر تراز تجاری تاثیر دارند. بنابراین در رژیم پایین تلاطم نرخ ارز بر تراز تجاری تاثیر منفی و در رژیم پایین تاثیر مثبت دارد. این نتیجه می‌تواند به علت تلاطم‌های شدید نرخ ارز در دوران پس از انقلاب باشد که به دلیل کاهش ارزش پول ملی، سبب ارزان شدن کالاهای داخلی نسبت به کالاهای خارجی و افزایش صادرات غیرنفتی شده است. براساس نتایج بالا توصیه می‌شود که سیاستگذاران پولی برای بهبود تراز تجاری غیرنفتی از طریق سیاست‌های پولی وضعیت تلاطم‌های ارزی را در نظر بگیرند. به عبارت بهتر، سیاست‌های پولی در زمانی که که بازار ارز تلاطم کمتری دارد برای بهبود تراز تجاری غیرنفتی استفاده شود. یا حداقل، سیاست‌های ارزی مناسب جهت کاهش تلاطم‌های ارزی به همراه سیاست پولی به طور همزمان در بهبود ترازتجاری مدنظر قرار گیرد. بر این اساس چنانچه تلاطم‌های ارزی شدید وجود داشته باشد، سیاست‌های پولی در کشور نمی‌توانند بهبود تراز تجاری غیرنفتی را بدنبال داشته باشند. این مهم نشان می‌دهد رشد نقدینگی در کشور فارغ از منشا آن، چنانچه بازار ارز در کشور به ثبات لازم نرسد نمی‌تواند ابزار توانمندی در بهبود تراز تجاری غیرنفتی کشور محسوب شود. همچنین صادرات کشور باید از صادرات مواد اولیه به سمت صادرات کالاهای نهایی و تولیدات صنعتی سوق داده شود. زیرا همانطور که روند تراز تجاری کشور نشان داد، تراز تجاری با صادرات غیرنفتی در تمامی دوره زمانی مورد مطالعه منفی بوده که برای مثبت شدن تراز تجاری با صادرات غیرنفتی باید تولیدات صنعتی افزایش یابد که در نهایت رشد و توسعه اقتصادی را به همراه خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها

• نرخ ارز حقیقی
• تراز تجاری غیرنفتی
• سیاست‌های پولی
• تلاطم‌های ارزی

موضوعات

• اقتصاد کلان

عنوان مقاله [English]

The Impact of Currency Volatility on the Impact of Monetary Policy on Iran's Non-Oil Trade Balance with Emphasis on Regime Changes

نویسندگان [English]

• Leila Argha ¹
• Yosef mehnat far ²
• maysam radpour ³
• delara rezeh ⁴

¹ Department of Economics, Bu-Ali Sina University, Hamedan, Iran

² Department of Economics, Mazandaran University, Babolsar, Iran

³ Department of Financial Management, Faculty of Management, Shahid Beheshti University, Tehran, Iran

⁴ Department of Financial Engineering, Faculty of Management, Azad University of Tehran, Iran

چکیده [English]

In this study, the role of currency fluctuations in the impact of monetary policy on Iran's non-oil trade balance with emphasis on regime change during the period 1973-2107 has been studied quarterly. In this regard, EGARCH regression has been used to model currency fluctuations and STAR regression has been used to investigate the role of these fluctuations in the impact of monetary policy on non-oil trade balance. The results of STAR model estimation showed that there are two regimes including high and low regimes with a threshold value of -0.055 for the trade balance variable in the study period. The results of the low regime (trade balance less than -0.055) show that the variables of trade balance with one lag, real exchange rate, exchange rate volatility index with monetary policy, liquidity and trade openness index of 980, respectively 13, -1 / 299, -0.462, -1/404 and -2,484 have an effect on the trade balance. In the high regime (trade balance more than 4,055), the variables of trade balance with one lag, real exchange rate, exchange rate volatility index with monetary policy, liquidity and trade openness index are 25,601, 1,604, 562, respectively. 0.0, 2.177 and 3.158 have an effect on the trade balance. Therefore, in the low regime, exchange rate fluctuations have a negative effect on the trade balance and in the high regime, a positive effect. This result could be due to the severe exchange rate fluctuations in the post-revolutionary period, which due to the devaluation of the national currency, caused domestic goods to become cheaper than foreign goods and increased non-oil exports .

کلیدواژه‌ها [English]

• Real Exchange Rate
• Non-Oil Trade Balance
• Monetary Policy