نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

• لیلا احمدی ¹
• کریم امامی ²
• تقی ترابی ³
• اسداله فرزین وش ⁴

¹ دانشجوی دکتری اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

² استادیار گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران

³ دانشیار گروه اقتصاد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران.

⁴ استاد تمام گروه اقتصاد، دانشگاه تهران، تهران، ایران.

چکیده

چکیده گسترده
 
معرفی:
ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس (عربستان، عمان، قطر، کویت، امارات متحده عربی و بحرین) به عنوان مهم‌ترین ستون‌های اقتصادی و سیاسی، در ناحیۀ نفت‌خیز خلیج‌فارس از مهم‌ترین صادرکنندگان نفت در بازار جهانی هستند که اقتصاد آنها متکی به درآمدهای نفتی است. هر یک از این کشورها بر اساس ساختار اقتصادی، مقتضیات بازار، نهادهای داخلی‌شان و شرایط تجاری متفاوت از یکدیگر، ترکیب‌های متنوعی از منابع درآمدی را در راستای کم کردن اثرات شوک‌های نفتی در بخش‌های مختلف اقتصادی به کار گرفته‌اند. لذا بررسی اثرات شوک های نفتی بر متغیرهای کلان اقتصادی این کشور ها بطور جداگانه و با رویکرد مقایسه‌ای موضوعی قابل توجه است. 
 
 
متدولوژی:
این مقاله با هدف تحلیل تأثیر شوک‌های درآمد نفت بر متغیرهای رشد اقتصادی، تراز تجاری و تورم ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج فارس انجام شده است و طی دوره زمانی 1980 تا 2017 با استفاده از توابع واکنش ضربه ای مدل خود رگرسیون برداری ساختاری (SVAR) به بررسی و مقایسه اثر شوک‌های درآمد نفت بر متغیرهای کلان اقتصادی هر یک از کشورهای مذکور بطور جداگانه پرداخته است.
 
یافته­ها:
نتایج نشان می‌دهد که شوک‌های درآمد نفت بر رشد اقتصادی، تراز تجاری و تورم ایران و کشورهای GCCاثرگذار است. با مقایسه‌ی اثر شوک نفتی بر اقتصاد عربستان و ایران می‌توان گفت، اثر مثبت شوک نفتی بر رشد اقتصادی و تراز تجاری عربستان به لحاظ مدت زمان اثرگذاری از ایران کوتاه‌تراست اما اثر شوک بر تورم ایران نسبت به عربستان برای دوره‌های بیشتری معنادار است. همچنین اثر مثبت شوک نفتی بر رشد اقتصاد ی و تراز تجاری بحرین به لحاظ مدت زمان اثرگذاری از ایران بیشتراست اما اثر شوک درآمد نفتی بر تورم بحرین نسبت به ایران برای دوره‌های کمتری معنادار است. در کشور کویت نیز اثر شوک‌ درآمد نفت بر رشد اقتصادی و تراز تجاری این کشور نسبت به ایران، عربستان و بحرین، پایدارتر و طولانی تر است اما شدت اثرگذاری شوک نفتی بر تورم کویت در مقایسه با ایران، عربستان و بحرین بسیار کمتر است. در عمان اثر شوک درآمد نفت بر رشد اقتصادی و تراز تجاری این کشور در مقایسه با ایران، عربستان، بحرین و کویت برای دوره‌های بیشتری پایدارتر و ادامه دار بوده است و اثر شوک بر تورم عمان اثر ناچیزی داشته است. با مقایسه‌ی اثر شوک نفتی بر رشد اقتصادی، تراز تجاری کشور امارات با سایر کشورها می‌توان گفت، اثر شوک تا حدودی شبیه عربستان است و واکنش مثبت تورم امارات نسبت به شوک‌های درآمد نفت متفاوت از واکنش تورم سایر کشورهای مورد بررسی بجز بحرین است. بطور مقایسه‌ای اقتصاد قطر نسبت به سایر کشورهای مورد بررسی، از شوک‌های درآمدی نفت تاثیر پذیری نداشته است. در کشور قطر شوک درآمد نفت بر رشد اقتصادی، تراز تجاری و تورم اثر معنادار نداشته و رفتاری متفاوت از سایر کشورهای مورد بررسی دارد. از نظر مقایسه رفتاری در بین این متغیرهای اقتصادی، واکنش تورم ایران نسبت به شوک‌های درآمد نفت، بطور قابل توجهی متفاوت از سایر کشورهای GCCاست. بطوری‌که تورم ایران نسبت به شوک درآمدی نفت، واکنشی مثبت نشان داده که در بلند مدت اثر شوک از بین نرفته است ولی در اکثر کشورهای GCC، تورم نسبت به شوک درآمدی نفت، واکنشی ناچیز (به جز عربستان) نشان داده است که اثر شوک در بلند مدت از بین رفته است.
 
نتیجه:
در نتیجه‌گیری کلی یک ناهمگونی عمده که ناشی از متفاوت بودن درجه وابستگی اقتصاد این کشورها به درآمدهای نفتی و ویژگی‌های خاص ساختار اقتصادی آنها است، مشاهده می‌شود که سبب بروز اختلاف‌های قابل توجهی در پاسخ اقتصاد این کشورها به شوک‌های نفتی به لحاظ مدت زمان و شدت اثرگذاری شده است.

کلیدواژه‌ها

• شوک‌ نفت
• تراز تجاری
• تورم
• GDP
• مدل SVAR

موضوعات

• اقتصاد کلان

عنوان مقاله [English]

Comparative comparison of the effect of oil shock on macroeconomic variables in Iran and GCC countries

نویسندگان [English]

• leila ahmadi ¹
• karim emami ²
• taghi torabi ³
• asadollah farzinvash ⁴

¹ PHD Student of Economics, Department of Economics, Faculty of Management and Economics, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

² Assistant professor of Economics, Department of Economics, Faculty of Management and Economics, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

³ Associate Professor of Economics ,Department of Economics, Faculty of Management and Economics, Science and Research Branch, Islamic Azad University, Tehran, Iran.

⁴ Full Professor of Economics, Department of Economics, Faculty of Management and Economics, Tehran University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

EXTENDED ABSTRACT
INTRODUCTION
Iran and the member states of the Persian Gulf Cooperation Council (saudi arabia, Oman, Qatar, Kuwait, the United Arab Emirates and Bahrain) as the most important economic and political pillars in the oil-rich region of the Persian Gulf, are among the most important exporters of oil in the world market, whose economy relies on oil revenues. is Each of these countries, based on their economic structure, market requirements, internal institutions and different business conditions, have used various combinations of income sources in order to reduce the effects of oil shocks in different economic sectors. Therefore, investigating the effects of oil shocks on the macroeconomic variables of these countries separately and with a comparative approach is significant.
METHODOLOGY
This article aims to analyze the impact of oil income shocks on the variables of economic growth, trade balance and inflation in Iran and the member countries of the Persian Gulf Cooperation Council and during the period from 1980 to 2017 using the shock response functions of the Structural Vector Autoregression model (SVAR). ) has investigated and compared the effect of oil income shocks on macroeconomic variables of each of the mentioned countries separately.
FINDINGS
The result shows that oil income shocks affect economic growth, trade balance and inflation in Iran and GCC countries. By comparing the effect of the oil shock on the economy of Saudi Arabia and Iran, it can be said that the positive effect of the oil shock on the economic growth and trade balance of Saudi Arabia is shorter than that of Iran in terms of duration, but the effect of the shock on inflation in Iran is significant for longer periods than in Saudi Arabia. Also, the positive effect of the oil shock on the economic growth and trade balance of Bahrain is greater than that of Iran in terms of the duration of the effect, but the effect of the oil shock on inflation in Bahrain is significant for less periods than Iran. In the country of Kuwait, the effect of the oil shock on the economic growth and trade balance of this country is more stable and longer than that of Iran, Saudi Arabia and Bahrain, but the intensity of the impact of the oil shock on inflation in Kuwait is much less compared to Iran, Saudi Arabia and Bahrain. In Oman, the effect of the oil income shock on the economic growth and trade balance of this country has been more stable and continuous for longer periods compared to Iran, Saudi Arabia, Bahrain and Kuwait, and the shock effect on Oman's inflation has had a negligible effect. By comparing the effect of the oil shock on economic growth, the trade balance of the UAE with other countries, it can be said that the effect of the shock is somewhat similar to that of Saudi Arabia, and the positive reaction of the UAE's inflation to oil income shocks is different from the reaction of the inflation of other countries except Bahrain. Comparatively, Qatar's economy has not been affected by oil income shocks compared to other studied countries. In the country of Qatar, the oil income shock has no significant effect on economic growth, trade balance and inflation, and it behaves differently from other countries under investigation. In terms of behavioral comparison among these economic variables, Iran's inflation response to oil income shocks is significantly different from other GCC countries. Iran's inflation has shown a positive reaction to the oil income shock, which has not disappeared in the long term, but in most of the GCC countries, inflation has shown an insignificant reaction to the oil income shock (except for Saudi Arabia) that the shock effect in Long gone.
 
 
 
CONCLUSION
In the general conclusion, a major heterogeneity is caused by the different degree of dependence of the economy of these countries on oil revenues and the specific characteristics of their economic structure, which causes significant differences in the response of these countries' economy to oil shocks in terms of duration and intensity has been
 

کلیدواژه‌ها [English]

• Oil shock
• trade balance
• inflation
• GDP
• SVAR model