نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• افروزسادات فروغی پور ¹
• علی حسین صمدی ²
• روح اله شهنازی ³

¹ دانشگاه شیراز

² دانشیار اقتصاد،بخش اقتصاد، دانشکده اقتصاد، مدیریت و علوم اجتماعی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

³ هیات علمی دانشگاه شیراز

چکیده

افزونه خواهی یک نوع فعالیت غیر مولد است و بیشتر به‌دنبال مداخله دولت در اقتصاد شکل می‌گیرد. در افزونه خواهی، منابع صرف دستیابی به موقعیت انحصاری می‌شود‎ و به جای اینکه در اختیار فعالیت‎های مولد قرار گیرد، صرف مبارزات توزیعی می‎گردد. این مساله باعث می شود که در دراز مدت، ساختار انگیزه های اقتصادی و اجتماعی تغییر یافته و زیان رفاهی و هزینه اجتماعی سنگینی ایجاد شود. بنابراین شناسایی عوامل اثرگذار بر افزونه خواهی، برای کاهش فعالیت های افزونه خواهانه و نیل به رشد و توسعه پایدار اقتصادی یاری مفید خواهد بود. حقوق مالکیت، یکی از متغیرهای نهادی تأثیرگذار بر افزونه‌خواهی است. حقوق مالکیت بر انگیزه افراد و نحوه‌ی استفاده از منابع اثرگذار است. وضعیت حقوق مالکیت بسته به وضعیت آن، می‎تواند مشوق فعالیت‎های مولدی چون انباشت مهارت، توسعه محصولات جدید و ایجاد فناوری تولید باشد، و یا افراد را به سمت رفتارهایی چون افزونه خواهی، فساد و جرم سوق دهد. در کشورهایی که حقوق مالکیت خصوصی به خوبی تعریف و اجرا می‎شود، از حق قانونی سرمایه‎گذاران حفاظت به عمل می‌آید و سرمایه‎گذاران تمایل بیشتری برای سرمایه‌گذاری در بنگاه‎های مالی و شکوفایی بازار مالی دارند. اما اگر حقوق مالکیت به‌خوبی تعریف و اجرا نشود، انگیزه افراد تحریف می‎شود، افراد به سمت افزونه‌خواهی روی می‎آورند و انگیزه شرکت کردن در کارهای مولد بسیار کاهش می‌یابد. به دلیل اهمیت اثر گذاری وضعیت حقوق مالکیت در شکل‌گیری افزونه‌خواهی، مقاله حاضر به دنبال بررسی تاثیر حقوق مالکیت بر رفتارهای افزونه خواهانه است. همچنین، تأثیر سایر متغیرهای دیگر ازجمله تحصیلات، دموکراسی، رشد اقتصادی ، نظامی‌گری، تورم و رانت نفتی بر افزونه خواهی بررسی شده است. برای رسیدن به این هدف، دو گروه کشورهای منتخب صادرکننده نفت (اوپک) و کشورهای منتخب عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی طی سال های 1996 تا 2017 مورد مطالعه قرار گرفته‌است. بدین منظور، از یک الگوی اقتصادسنجی پانلی استفاده شده است. در ابتدا ، با استفاده از آزمون هادری-رائو (آزمونی معتبر با وجود شکست ساختاری)، وضعیت مانایی یا نامانایی داده‌ها بررسی شده و سایر آزمون‌های پیش از تخمین انجام داده شده است. سپس، به دلیل وجود وابستگی مقطعی، ناهمسـانی واریانس و خود همبستگی بـین جمـلات اخلال، الگوهای مدنظر در هر دو گروه کشورهای منتخب صادرکننده نفت و کشورهای منتخب عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، ازروش دریسکول - کرای تخمین زده شده ‌است. یافته های تجربی این مقاله حکایت از آن دارند که در هر دو گروه مذکور، حقوق مالکیت، دموکراسی و رشد اقتصادی اثر منفی و معنادار و نظامی‌گری و تورم، اثر مثبت و معناداری بر فعالیت های افزونه خواهانه دارند. نتایج همچنین نشان داد که در کشورهای منتخب عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی، با افزایش تحصیلات، افزونه خواهی کاهش می‌یابد. این در حالی است که افزایش تحصیلات، تأثیر مثبت و معنادار بر افزونه خواهی در کشورهای صادرکننده نفت می‌گذارد. از دیگر یافته های این مطالعه این است که، در کشورهای صادرکننده نفت، رانت نفتی اثر مثبت و معناداری بر افزونه خواهی داشته است. این نتیجه بدین معنی است که، با افزایش رانت نفتی در این کشورها، انگیزه افراد در انجام کارهای مولد کمتر شده و بیشتر به سمت فعالیت‌های توزیعی روی می‌آورند.

کلیدواژه‌ها

• افزونه خواهی
• حقوق مالکیت
• کشورهای صادرکننده نفت
• کشورهای عضو سازمان همکاری و توسعه اقتصادی

موضوعات

• اقتصاد بخش عمومی

عنوان مقاله [English]

The ٍ Effect of Property Rights on Rent-seeking in Selected OPEC and OECD Countries

نویسندگان [English]

• Afrooz sadat Foroughi pour ¹
• Ali Hussein Samadi ²
• Rouhollah shahnazi ³

¹ shiraz university

² Associate prof. in Economics, Dep. of Economics, Faculty of Economics Management and Social Science, Shiraz university, Shiraz, Iran

³ Assistant Professor shiraz university

چکیده [English]

Rent-seeking is a non-productive activity and is formed mostly following government intervention in the economy. In rent-seeking activities, resources and efforts are spent on achieving a monopoly position, and instead of being provided with productive activities, it is spent on distributive struggles that in the long run change the structure of economic and social incentives and lead to heavy welfare losses and heavy social costs. Therefore, identifying the factors affecting Rent-seeking helps us to reduce it and achieve economic growth. Property rights is one of the influential institutional variable that effect on rent-seeking. Property rights affect the motivation of individuals and the use of resources and can encourage productive activities such as the accumulation of skills, the development of new products and the creation of production technology, or can lead people to addictive, corrupt and crime behaviors. In countries where private property rights are well defined and enforced, the legal rights of investors are protected and investors are more willing to invest in financial institutions and the financial market flourishes. But if property rights are not well defined and enforced, people's motivation is distorted, people turn to rent-seeking, and their motivation to participate in productive work is greatly reduced.Due to the importance of property rights in the formation of rent-seeking, in this study, this issue is examined in addition to the impact of other variables such as education , democracy, economic growth, militarization, inflation and oil rent on rent-seeking. For this purpose, two groups selected member countries of the Organization of the Petroleum Exporting Countries (OPEC) and the Organization for Economic Cooperation and Development (OECD) have been studied from 1996 to 2017. To achieve this goal, a panel data model has been used. First, with the Hadri-Rao test, which considers structural breaks, the stationarity of the data was investigated, pre-estimation tests were performed, and then due to cross-sectional dependency, variance heterogeneity and autocorrelation between the residual errors in each selected Organization of the Petroleum Exporting Countries (OPEC) countries and selected member countries of the Organization for Economic Co-operation and Development (OECD) are estimated by the Driscoll-Cray method. The results show that in both groups, democracy and property rights and economic growth have a significant negative impact, both inflation and militarization has a positive and significant effect on rent-seeking. Also in the selected member countries of the Organization for Economic Co-operation and Development, the rent-seeking decreases as the state of education improves. However, this variable has a significant and positive effect on the rent-seeking in oil-exporting countries. On the other hand, in oil-exporting countries, oil rent have a positive and significant effect on rent-seeking, when oil rent increase, people have less motivation to do productive work and they do more distributive activities.

کلیدواژه‌ها [English]

• Rent-Seeking
• property rights
• Organization of the Petroleum Exporting Countries
• Organization for Economic Co-operation and Development