نوع مقاله : مقاله مستخرج از رساله دکتری

نویسندگان

• نسیم حمزه نژاد ¹
• بهزاد سلمانی ²
• محمد مهدی برقی اسگویی ³

¹ دانشجوی دکتری اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

² استاد اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

³ دانشیار اقتصاد، گروه اقتصاد، دانشکده اقتصاد و مدیریت، دانشگاه تبریز، تبریز، ایران.

چکیده

معرفی:
نظریه­های اخیر در رابطه با رشد اقتصادی، نشان دهنده این است که فعالیت­های تحقیق و توسعه از عوامل اصلی در فرایند تولید علم به شمار می­روند و نقش مهمی را در بهبود سطح بهره­وری کل عوامل تولید ایفا می­کنند. بر همین اساس، کشورهای توسعه یافته با سرمایه­گذاری و اختصاص بودجه­های تحقیقاتی بالا توجه خاصی به این گونه فعالیت­ها دارند. اما در کشورهای در حال توسعه با توجه به پایین بودن بودجه­های تحقیق و توسعه و محدودیت منابع سرمایه ای که برای بنگاه­های تولیدی وجود دارد، این کشورها می­توانند از سرریز فعالیت­های تحقیق و توسعه بین­المللی بهره ببرند و بهره­وری کل عوامل تولید خود را بهبود ببخشند. اما آن چه که اهمیت دارد این است که برخی عوامل داخلی و یا خارجی مانند ظرفیت جذب کشورها یا درجه عقب ماندگی نسبی آن­ها می­تواند مکانیسم اثرگذاری سرریزها بر بهره­وری را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به برخی اثرات غیرخطی احتمالی گردد. برای بررسی این اثرات غیرخطی احتمالی نیاز به روش­های انعطاف­ پذیر­تری هست تا بتواند به خوبی رفتار این عوامل را بر مکانیسم اثرگذاری سرریزهای تحقیق و توسعه بین المللی شناسایی و  مورد بررسی قرار دهد.
برهمین اساس، در این مطالعه  به دنبال پاسخگویی به این سوال هستیم که اثرات آستانه­ای ظرفیت جذب و عقب­ماندگی نسبی بر سرریزهای تحقیق و توسعه بین المللی در کشورهای در حال توسعه به چه صورت است؟ برای بررسی این موضوع از رویکرد غیرخطی رگرسیون انتقال ملایم داده­های تابلویی (PSTR) استفاده شده است و دوره زمانی این مطالعه 1995- 2015 در نظر گرفته شده است. برای این منظور، از کانال اثرگذاری سرریزهای تحقیق و توسعه بین­المللی  بر بهره­وری کل عوامل تولید استفاده شده است و در دو برآورد جداگانه نحوه اثرگذاری دو متغیر انتقال ظرفیت جذب و غقب­ماندگی نبسی بر عملکرد سرریز­های تحقیق و توسعه بین المللی و به تبع آن بهره­وری کل عوامل تولید مورد بررسی قرار گرفته است.
 
متدولوژی:
با توجه به اینکه در مدل­های رگرسیونی مبتنی بر داده­های پانلی، اثرات زمانی و مقطعی ناهمگن در داده­ها به وسیله­ی مدل تاثیرات ثابت و تصادفی تعیین می­شود و در چنین مدل­هایی کشش­ها (ضرایب متغیرها) در بین کشورها و در طی زمان ثابت هستند، یک معادله خطی نمی­تواند اجازه بدهدکه تغییرات بهره­وری کل عوامل تولید نسبت به سرریز تحقیق و توسعه خارجی همه اثرات غیر خطی احتمالی را منعکس کند. در این مطالعه نیز به منظور بررسی و آزمون رابطه میان متغیرها، در الگوی در نظر گرفته شده از تکنیک اقتصاد سنجی رگرسیون انتقال ملایم پانلی استفاده شده است. برای این منظور به پیروی از مطالعه گونزالز و همکاران (2005) و کولیتاز و هارولین (2006)  ابتدا یک مدل PSTR  دو رژیمی با یک تابع انتقال به صورت زیر تصریح می­شود:
(1)                                                                                                    
 
در رابطه (1) i=1,…,N و t=1,…,T،  به ترتیب نشان دهنده مقاطع و ابعاد زمانی داده­های پانلی می­باشند.  متغیر وابسته و نشانگر بهره­وری کل عوامل تولید، و  و  متغیرهای مستقل و به ترتیب نشان­دهنده، سرریز تحقیق و توسعه داخلی، سرمایه انسانی و سرریز تحقیق و توسعه بین­المللی هستند.  اثرات ثابت مقاطع و  جمله خطای مدل است که بصورت در نظر گرفته شده است.  نیز بیانگر یک تابع انتقال پیوسته و کراندار بین صفر و یک است. با توجه به مبانی نظری و تجربی موجود در زمینه موضوع مورد مطالعه، در این تحقیق متغیرهای ظرفیت جذب و عقب­ماندگی نسبی ( درجه توسعه یافتگی) به عنوان متغیر انتقال انتخاب شده اند.
 
یافته ها:
بر اساس نتایج به دست آمده، با در نظر گرفتن اثرات آستانه­ای ظرفیت جذب و عقب­ماندگی نسبی، ضریب اثرگذاری سرریزهای تحقیق و توسعه بین­المللی بر بهره­وری کل عوامل تولید افزایش می­یابد. به عبارت بهتر، نتایج تحقیق گویای این است که متغیر ظرفیت جذب که معادل میانگین سال­های آموزش نیروی انسانی در نظر گرفته شده است، تاثیر مثبت و معنی داری بر اثرگذاری سرریزهای تحقیق و توسعه بین­الملی روی بهره­وری کل عوامل تولید در کشورهای در حال توسعه دارد. یعنی با افزایش حد آستانه­ای ظرفیت جذب میزان اثرگذاری سرریزها بر بهره­وری نیز افزایش یافته است. بنابراین، کشورهای در حال توسعه برای بهره  بردن از اثرات سرریز بین­المللی روی بهره­وری کل عوامل تولید به حد مشخصی از آموزش نیروی انسانی نیاز دارند.  همچنین، شاخص عقب­ماندگی نسبی نیز بصورت مستقیم عمل نموده و با افزایش شکاف تکنولوژیکی کشورهای در حال توسعه از کشور رهبر ( در این مطالعه آمریکا در نظر گرفته شده است) میزان اثرگذاری سرریز­های بین­المللی بر بهره­وری کل عوامل تولید این کشورها افزایش داشته است. اما این افزایش تا حد مشخصی از عقب­ماندگی وجود خواهد داشت. البته، لازم به ذکر است که مطابق نتایج به دست آمده، این رابطه مستقیم تا سطح آستانه­ای مشخصی از ظرفیت جذب و عقب­ماندگی نسبی در کشورهای در حال توسعه  برقرار است و در کشورهایی که از ظرفیت جذب بسیار بالایی برخوردارند  و یا بسیار عقب­مانده هستند رژیم خطی تعیین کننده رفتار متغیرها بوده و  ضریب اثرگذاری سرریزها بر بهره­وری کل عوامل تولید در این کشورها ضعیف­تر گزارش شده است.
 
نتیجه:
بنابراین، توصیه می­شود کشورهای در حال توسعه برای آنکه بتوانند از مزایای سرریزهای تحقیق و بین­المللی در جهت بهبود بهره­وری خود برخودار شوند، بایستی پتانسیل­های خود را در زمینه تجارت بین­الملل شناسایی نموده و کشورهایی را که در زمینه سرریزهای تحقیق و توسعه بیشترین نفع را به آن­ها می­رسانند، مد نظر قرار دهند. علاوه­براین، با تربیت و آموزش کارآمد  نیروی انسانی متخصص و تقویت ظرفیت جذب داخلی امکان جذب و بومی­سازی فناوری­های جدید را ایجاد نموده و زمینه را برای جذب هر چه بیشتر سرریزها فراهم کنند. همچنین، این کشورها می­توانند با سیاست-گذاری صحیح در استفاده از منابع داخلی، اختصاص بودجه­های مناسب برای فعالیت­های تحقیق و توسعه داخلی و  نظارت جدی بر آن­ها با تقویت تولید داخلی به درجات منابی از توسعه­یا­فتگی دست پیدا کرده و شکاف تکنولوژیکی خود را از کشورهای پیشرو کاهش دهند تا بتوانند بیشترین بهره­ را از تجارت بین­الملل خود داشته باشند و با جذب بیشتر فناوری­های خارجی، در عرصه جهانی به رقابت موثر پرداخته و از منافع سرریزهای بین­المللی در جهت بهبود سطح بهره­وری خود استفاده نمایند.
 

کلیدواژه‌ها

• ظرفیت جذب
• عقب ماندگی نسبی
• سرریزهای تحقیق و توسعه بین المللی
• رویکرد رگرسیون انتقال ملایم داده‌های تابلویی

موضوعات

• اقتصاد کاربردی

عنوان مقاله [English]

The effect of relative absorption capacity and Relative backwardness on international R & D inflows and total factor productivity in developing countries (Panel Smooth Transition Regression approach)

نویسندگان [English]

• nasim hamzenejad ¹
• Behzad Salmani ²
• Mohammad Mahdi Barghi ³

¹ PhD Student in Economics, Department of Economics, Faculty of Economics and Management, University of Tabriz, Tabriz, Iran.

² Professor of Economics, Department of Economics, Faculty of Economics and Management, University of Tabriz, Tabriz, Iran.

³ Associate Professor of Economics, Department of Economics, Faculty of Economics and Management, University of Tabriz, Tabriz, Iran.

چکیده [English]

INTRODUCTION
Recent theories regarding economic growth show that research and development (R&D, hereafter) activities are of the most salient factors in the process of science production and play an important role in improving the productivity level of all production agents. That is why, developed countries pay special attention to such activities and allocate and invest high research budgets in these areas. However, due to low R&D budgets and limited capital resources for manufacturing enterprises in developing countries, these countries can benefit from the overflow of international R&D activities, hence improve the total productivity of their production agents. But the important issue is that, some internal and/or external factors, such as the absorption capacity of countries and/or the degree of their relative backwardness can affect the impact mechanism of the overflows with regard to productivity and cause some possible nonlinear effects. To investigate these possible nonlinear effects, more flexible methods are required to enable appropriate identification and investigation of the behavior of these factors in terms of the impact mechanism of international R&D spillovers.
Accordingly, in the present study, the threshold effects of absorption capacity and relative backwardness on international R&D overflows in developing countries is investigated. The nonlinear panel smooth transition regression (PSTR) is used in order to investigate the subject matter of the current study within the time period of 1995-2015. For this purpose, the impact channel of international research and development overflows on the total efficiency of production factors was used; in two separate estimates, the effectiveness of the two variables of absorption capacity transfer and relative backwardness on the performance of international R&D overflows, and consequently the total productivity of the production factors were examined.
 
METHODOLOGY
Given that in regression models based on panel data, heterogeneous temporal and cross-sectional effects in the data are determined by the fixed and random effects model, and in such models the elasticities (coefficients of variables) ) Between countries and over time, a linear equation cannot allow changes in the productivity of total factors of production to reflect all possible nonlinear effects relative to the R&D overflow. In this study, in order to investigate and test the relationship between variables, the panel model uses a gentle panel regression regression econometric technique. For this purpose, following the study of Gonzalez et al. (2005) and colitis and Harolin (2006), a two-diet PSTR model with a transfer function is first defined as follows:
(1)                                                                                                    
In relation (1), i = 1,…, N and t = 1,…, T, respectively, represent the sections and time dimensions of the panel data. The dependent variable indicates the productivity of all factors of production, and the independent variables, respectively, indicate the overflow of domestic R&D, human capital and the overflow of international R&D. The fixed effects of sections and sentences are model errors that are considered as follows. It also represents a continuous and finite transfer function between zero and one. According to the theoretical and experimental foundations in the field of study, in this study, the variables of absorption capacity and relative backwardness (degree of development) have been selected as the transfer variable.
 
FINDINGS
According to the results and considering the threshold effects of absorption capacity and relative backwardness, the international R&D overflows impact factor on the total productivity of production factors increases. In other words, the results showed that, the variable of absorption capacity, which is equivalent to the average years of human resource training, has a positive and significant effect on the international R&D overflows impact with regard to the total efficiency of production factors in developing countries. That is, by increasing the threshold limit of absorption capacity, the effect of overflows on the productivity also increases. Therefore, developing countries need a certain amount of human resource training in order to enable them to benefit from the effects of the international overflow on total productivity of the production factors. Also, the relative backwardness index acts directly, and with an increase of technological gap in developing countries and moving away from the leading country (the United States is considered in the current study) the extent of the international overflows impact on the total productivity of production factors increases. But this increasing trend will exist to some extent of the backwardness. Of course, it is worth noting that, according to the results, this direct relationship is established up to a certain threshold level of the absorption capacity and relative backwardness in developing countries and in countries with very high absorption capacity or are greatly lagging behind. The linear regime determines the behavior of variables and as such, the influence coefficient of overflows on the total productivity of production factors in these countries is reported to be weaker. 
 
CONCLUSION
Therefore, in order to reap the benefits of R&D international overflows to improve their productivity, it is recommended that developing countries should identify their potentials in international trade and consider the areas of R&D overflows that benefit them most. In addition, by efficiently training and educating specialized human resources and strengthening the internal absorption capacity, these countries will be able to absorb and localize new technologies and provide the ground for absorbing as many overflows as possible. Also, by proper policy-making in the use of domestic resources, these countries can allocate appropriate budgets for domestic R&D activities and seriously monitor them by strengthening domestic production to varying degrees of development. Accordingly, they might become able to reduce their technological gap from leading countries so that they can make the most out of their international trade, and by attracting more foreign technologies, compete effectively in the global arena and benefit from overflows to improve their productivity.

کلیدواژه‌ها [English]

• Absorption Capacity
• Relative backwardness
• International R&D Spillovers
• Panel Smooth Transition Regression approach