نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• زهره اسدی ¹
• کاظم یاوری ²

¹ دانشجوی دکتری اقتصاد مالی، دانشکده مدیریت و اقتصاد، دانشگاه صنعتی شریف، تهران، ایران (نویسنده مسئول)

² استاد و عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد، مدیریت و حسابداری، دانشگاه یزد، تهران، ایران.

چکیده

نهادهای مالی به ویژه نظام بانکی نقش بی‌بدیل و محوری را در نظام اقتصادی ایفا می‌نمایند؛ از این نظر که عملکرد آنها از یک طرف می‌‌تواند زمینه‌های رشد و توسعه اقتصادی و از طرف دیگر شرایط نابسامانی و سقوط یک نظام اقتصادی را فراهم آورد.. بنابراین وجود یک نظام بانکی کارآ و باثبات به منظور پیشگیری و یا کاهش احتمال وقوع بحران مالی و درنتیجه بحران اقتصادی ضرورتی انکار ناپذیر است. با توجه به اهمیت این نظام و نقش حیاتی آن در اقتصاد، دولتمردان غربی با تحریم بانک‌ها سعی دارند اقتصاد کشور را به طور همه جانبه تحت تأثیر قرار دهند. به اینصورت که ریسک تجاری و هزینه‌های سیستم بانکی و فعالان اقتصادی را افزایش دهد و در نتیجه تمامی کسب و کارها و مراودات مالی در مسیر بین‌المللی را دچار اختلال گرداند. تحریم‌ به عنوان یک شوک خارجی و بیرونی می‌تواند به طور بالقوه دارای اثرات نوسانی و بی‌ثبات‌کننده بر وضعیت اقتصاد یک کشور (به لحاظ درآمدی و هزینه‌ای) و به تبع آن بر نظام مالی به‌ویژه بخش بانکی داشته باشد. چراکه عملکرد بانک‌ها در فضای تحریم به طور عادی و معمولی نخواهد بود که چنین شرایطی می‌تواند در جهت اختلال عملکرد سیستم بانکی و افت ضرب ایمنی آن عمل کند. اما عده‌ای از اقتصاددانان معتقدند تحریم‌ها و ( چه بسا رفع تحریم‌ها) اثری بر نظام بانکی و اقتصاد کشور ندارند. لذا با توجه به این عدم توافق در خصوص اثرگذاری تحریم ، هدف محوری پژوهش حاضر بررسی اثر تحریم‌ بانکی و کانال‌های اثرگذاری آن بر ناپایداری مالی بانک‌های کشور با استفاده از شاخص Z-score می‌باشد. در راستای هدف مذکور، یک فرضیه مبنی بر اینکه تحریم بانکی اثر منفی معنی‌دار بر ثبات مالی بانک‌ها دارد تدوین شده است. به منظور آزمون فرضیه پژوهش اطلاعات مالی 18 بانک کشور طی دوره زمانی 1385 تا 1395 گردآوری شده و از رهیافت داده-های ترکیبی پویا و به طور خاص روش گشتاورهای تعمیم‌یافته سیستمی دو مرحله‌ای (SYS-GMM) در تخمین مدل بهره گرفته شده است چراکه بتواند با لحاظ پویایی در مدل نتایج را با خطای کمتری ارائه دهد. یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد تحریم‌ها بیشترین اثر منفی‌ معنی‌دار را بر ثبات بانکی کشور داشته‌اند چراکه تحریم‌ها با ایجاد بی‌ثباتی در اقتصاد و نااطمینانی از آینده منجر به ایجاد تردید به منظور سرمایه‌گذاری‌ها و مشارکت‌ها می‌شود. همچنین می‌تواند با ایجاد هزینه برای سیستم بانکی به منظور دور زدن تحریم‌ها و تامین مالی با بهای بیشتر کاهش ثبات مالی را به همراه داشته باشد. لذا پیشنهاد می‌شود بانک مرکزی سیاست‌هایی را به منظور مقاوم‌سازی نظام بانکی در برابر تحریم‌ها من جمله استفاده از سیستم پیام‌رسان جایگزین سوئیفت و یا فناوری‌های جدید مالی به ویژه بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال بدون نظارت متمرکز را در راس کار قرار دهد. به‌علاوه نتایج تخمین مدل نشان می‌دهد ناکارایی، ریسک اعتباری و نقدینگی منجر به افت ثبات بانکی شده‌اند اما اندازه بانک و ریسک بازار که شامل سرمایه‌گذاری‌ها و مشارکت‌ها و به نوعی منبع درآمدزایی است اثر مثبت و معنی‌داری بر پایداری مالی داشته است. از میان متغیرهای کلان، تورم و GDP دارای اثر منفی معنی‌دار و حساب جاری دارای اثر مثبت معنی‌دار بر ثبات بانکی بوده است.

کلیدواژه‌ها

• ناپایداری بانکی
• شاخص Zscore
• تحریم
• GMM سیستمی
• ایران

موضوعات

• اقتصاد مالی

عنوان مقاله [English]

The effect of sanctions on financial instability of Iranian banks

نویسندگان [English]

• zohreh asadi ¹
• Kazem Yavari ²

¹ Ph.D. Student of Financial Economics, Faculty of Management and Economics, Sharif University of Technology, Tehran, Iran (Corresponding Author).

² Full Professor, Department of Economics, Management , Accounting, Yazd University, Tehran, Iran.

چکیده [English]

Financial institutions, especially the banking system, play a central role in the economic system; in that their performance on the one hand lead to underpin economic growth and development, and on the other hand, the conditions of a disaster and the collapse of an economy. Thus, the existence of an efficient and stable banking system in order to prevent or reduce the likelihood of a financial crisis and consequently the economic crisis is indispensable. Given the importance of the system and its vital role in the economy, Western governments try to damage the country's economy by boycotting banks. This increases the business risk and costs of the banking system and economic operators and thus disrupt all business and financial transactions internationally. Sanctions as an external and external shock can have potentially volatile and destabilizing effects on a country's economy (in terms of revenue and expenditure) and consequently on the financial system, particularly the banking sector. Banks' performance in sanctions will not be normal, and such situations can lead to disruption to the banking system and a loss of safety. But some economists believe that the sanctions and (perhaps the lifting of sanctions) have no effect on the banking system and economy of the country. Therefore, in light of this disagreement on the effect of sanctions, the main purpose of the present study is to investigate the effect of bank sanctions and its effects on the financial instability of Iranian banks using the Z-score index.To obtain the purposes of this research, a hypothesis has been formulated that bank sanctions have a significant negative effect on banks' financial stability. In order to test the research hypothesis, the financial data of a sample of 18 Iranian banks collected for the period 2007-2017 and used dynamic hybrid data approach in particular two-stage system-generalized method (SYS-GMM) in estimating the model was used. This method can dynamically present the results with less error in the model. The findings of this study show that sanctions have the most significant negative effect on the country's banking stability, as sanctions have created uncertainty about the economy and uncertainty about the future, leading to doubts about investment and contributions. It can also increase financial cost for banking system by spending money to bypassing sanctions and finance at a higher cost. Therefore, it is recommended that the central bank adopt policies to reinforce the banking system against sanctions, including the use of SWIFT's alternative messenger system or new financial technologies, especially Blockchain and digital currencies with a decentralized supervisory. In addition, inefficiency, credit risk, and liquidity have led to a decline in bank stability but the size of the bank and market risk, which includes investments and partnerships and some kind of source of income, have a positive effect on banking stability. Also, inflation and GDP have a significant negative effect and current account is significantly positively associated with banking stability.

کلیدواژه‌ها [English]

• Banking Instability
• Z-score Index
• Sanction
• System GMM
• Iran