نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

رئیس دانشگاه پیام نور اسکو

چکیده

چکیده

درآمدهای مالیاتی، معمول‌ترین و مهم‌ترین منابع تأمین بودجه دولت می‌باشد. به عبارت دیگر، نقش درآمد مالیاتی به عنوان مؤثرترین ابزار سیاست مالی در بودجه دولت حائز اهمیت است. بنابراین با توجه به نقش اساسی درآمدهای مالیاتی در وضعیت اقتصادی دولت‌ها و از سوی دیگر پیش-نیاز اقدامات مؤثر جهت اعمال سیاست‌های مالی مناسب، آگاهی از عوامل تعیین کننده‌ی آن است، مطالعه حاضر با استفاده از رویکرد اقتصادسنجی بیزینی و بکارگیری روش میانگین گیری مدل بیزینی (BMA) به بررسی عوامل مؤثر بر درامدهای مالیاتی در ایران در دوره 1392-1350 پرداخته است. نتایج این پژوهش نشان می‌دهد که متغیرهای نرخ سواد، رشد تولید ناخالص داخلی، رشد جمعیت، ارزش افزوده بخش صنعت و مخارج دولت اثر مثبت و نرخ ارز، ضریب جینی، ارزش افزوده بخش کشاورزی، و درآمدها و ارزش افزوده بخش نفت اثر منفی بر درآمدهای مالیاتی دولت دارند. پیشنهادهای سیاسی منتج از بررسی نتایج عبارتند از: افزایش درآمدهای مالیاتی از طریق تغییر در ساختار اقتصاد و افزایش سهم صنعت و صنعتی کردن بخش کشاورزی؛ اصلاح قوانین مالیاتی و ارائه راهکارهای اجرایی کارآمد در راستای کاهش فرار مالیاتی سرمایه‌گذاران بزرگ؛ اندیشیدن تمهیداتی در راستای افزایش کارایی و اثربخشی نظام آموزشی

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

-Investigating determinants of tax revenues in Iran: A Bayesian Econometric Approach

نویسنده [English]

  • ali reza tamizi

چکیده [English]

Abstract
Tax revenues are the most important sources of public funding. In other words, the role of tax revenues as the most effective tool of fiscal policy, is very important. Therefore, according to the essential role of tax revenue on governments’ economic situation, and since a prerequisite for effective actions in order to implement appropriate fiscal policies, is to know its determinants, this paper tried to investigate the determinants of tax revenues in Iran during 1350-1392, using a Bayesian Econometric Approach and applying Bayesian Model Averaging. The results show that some variables such as literacy rate, GDP growth, population growth, value added of industry sector, and government expenditure have positive effects, but variables such as exchange rate, GINI index, value added of agricultural sector, oil revenue, and value added of oil sector have negative effects on tax revenues. The policy recommendations resulted from this study are: To increase tax revenues through structural changes in economy by increasing the share of industry sector and industrialization of agricultural sector; To improve tax laws and to find executive effective solutions in order to decrease big investors tax evasion; and to try in order to increase efficiency and effectiveness of the education system.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Tax Revenues
  • Bayesian Econometric Approach
  • Bayesian Model Averaging (BMA)
  • Iran Economy
1.­ امین رشتی، نارسیس و فاطمه ارشد. (1392). «بررسی کارایی سیستم مالیاتی در ایران با توجه به وقفه­های مالیاتی». فصلنامه­ی علوم اقتصادی. دوره 7، شماره­ی 24. صص 159-139.## 2. پورمقیم، سید جواد، میرحسین موسوی و معصومه نعمت­پور. (1384). «بررسی عوامل مؤثر بر سطح وصول درآمدهای مالیاتی در سیستم مالیاتی ایران». پژوهشنامه­ی اقتصادی. شماره 6 (17): صص 188-161. ##3. تقی­سلطانی، مهدی و جواد پورغفار دستجردی. (1391). «فرآیند جهانی شدن و تأثیر آن بر درآمدهای مالیاتی در ایران». پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی. شماره­ی 20 (62)، صص 169-143. ##4. خداویردی، احمد. (1380). «تحلیل اثر متغیرهای کلان اقتصادی بر درآمدهای مالیاتی با استفاده از تکنیک هم­انباشتگی». پژوهشنامه اقتصاد، شماره­ی 2 (1): صص 180-149. ##5. دادگر، یدالله و روح­الله نظری. (1390). «تحلیل رفاهی سیاست­های یارانه­ها در اقتصاد ایران». فصلنامه رفاه اجتماعی، سال 11، شماره­ی 42. صص 380-337. ##6. رسولی، کریم و اسدالله فرزین­وش. (1391). «بررسی رابطه بین امنیت اقتصادی و درآمدهای مالیاتی (شواهدی از کشورهای منا)، اقتصاد کاربردی». شماره­ی 3 (9). صص 152-123. ##7. شمس­الدینی، مصطفی و جواد شهرکی. (1395). «بررسی عوامل مؤثر بر میزان درآمدهای مالیاتی در ایران». سیاست­گذاری اقتصادی. سال 8، شماره­ی 15. صص 115-77. ##8. شیریجیان، محمد، (1388). تأثیر هزینه­های بهداشتی و سرمایه­ی انسانی بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب. استاد راهنما: محسن مهرآرا، پایان­نامه­ی کارشناسی ارشد. دانشگاه تهران، دانشکده­ی اقتصاد. ##9. عبدی، محمدرضا، حمیدی علمداری، سعیده و مائده پورحسن امیری. (1390). «ارزیابی روش­های پیش­بینی و ارائه­ی مدل ترکیبی بهینه در خصوص پیش­بینی درآمدهای مالیاتی». پژوهشنامه مالیات دوره­ی جدید.شماره­ی 19 (11) (مسلسل 59). صص 119- 85. ##10. فلیحی، نعمت. (1387). «بررسی عوامل مؤثر بر تلاش مالیاتی و پیشنهاد تدوین الگوی سیستم دینامیکی تلاش مالیاتی» فصلنامه­ی تخصصی مالیات. تابستان. دوره­ی جدید. شماره­ی 1. سال 16. صص 41-9. ##11. قادری، جعفر، محیا مشیدی و بهنام ایزدی. (1393). «درآمدهای مالیاتی و مخارج دولت در ایران (1391-1355». فصلنامه­ی تحقیقات توسعه اقتصادی. دوره 4،  شماره­ی 15. صص 94-73. ##12. قطمیری، محمدعلی، کریم اسلاملوئیان و مسعود شیرازی. (1385). «بررسی تأثیر مخارج دولتی و منابع تأمین مالی آن بر تولید ناخالص داخلی و رشد اقتصادی: مورد ایران (82-1346)». فصلنامه­ی بررسی­های اقتصادی. دوره­ی 3. شماره­ی 1. صص 36- 5. ##13. کریمی پتانلار، سعید، جعفری احمد صمیمی و اختر رضایی روشن. (1391). «اثر فساد مالی بر درآمدهای مالیاتی: مطالعه­ی موردی کشورهای منتخب در حال توسعه، سیاست­های اقتصادی (نامه مفید)». شماره­ی 8 (18) (1 (90)): صص 172-151. ##14. گرایی­نژاد، غلامرضا و الهه چپردار. (1391). «بررسی عوامل مؤثر بر درآمدهای مالیاتی در ایران». علوم اقتصادی. شماره­ی 20 (24). صص 92-69. ##
1. Agbeyegbe, T., J.G. Stotsky & A. WoldeMariam. (2004). Trade Liberalization, Exchange Rate Changes and Tax Revenue in Sub-Saharan Africa, IMF Working Paper, No. 04-178. ##2. Ahmed, Q.M. & S.D. Mohammed. (2010). Determinant of Tax Buoyancy: Empirical Evidence from Developing Countries. European Journal of Social Sciences, Vol. 13, No. 3. ##3. Ayenew, W. (2016). Determinanats of Tax Revenue in Ethiopia (Johanson Co-integration Approach), International Journal of Business, Economics and Management, Vol. 3 (6), pp. 69-84. ##4. Bahl, R.W. (2003). Reaching the Hardest to Tax: Consequences and Possibilities, Paper presented at the “Hard to Tax: An International Perspective” conference Andrew, Young School of Policy Studies, Georgia State University, May 15-16. ##5. Bhat, K, S.V. Nirmala & B. Kamaiah. (1993). Causality Between Tax Revenues and Expenditures of Indian States, The Indian Economic Journal, Vol. 40, No. 4, PP. 108-117. ##6. Bird, R.M. (2008). Tax Challenges Facing Developing Countries, Institute for International Business, Working Paper Series IIB Paper, No. 9, University of Toronto. ##7. Castro, G.A. & D.B.R. Camarillo. (2014). Determinants of Tax Revenue in OECD Countries Over The Period 2001-2011, Contaduría y Administración, Vol. 59, No. 3, pp. 35-59. ##8. Chaudhry, I.S. & F. Munir. (2010). Determinants of Low Tax Revenue in Pakistan, Pakistan Journal of Social Sciences, Vol. 30, No. 2, pp. 439-452. ##9. Collier, P. (2006). Is Aid Oil? An analysis of Whether Africa Can Absorb More Aid, World Development, Vol. 34, No. 9, pp. 1482-1497. ##10. Collier, P. & A. Hoeffler. (2005). Resource Rents, Governance and Conflict, Journal of Conflict Resolution, Vol. 49, No. 4, pp. 625-633. ##11. Gupta, A.S. (2007). Determinants of Tax Revenue Efforts in Developing Countries IMF Working Paper, WP/07/184. ##12. Karagöz, K. (2013). Determinants of Tax Revenue: Does Sectorial Composition Matter, Journal of Finance, Accounting and Management, Vol. 4, No. 2, pp. 50-63. ##13. Keen, M. & A. Simone (2004). Tax Policy in Developing Countries: Some Lessons from the 1990s and Some Challenges Ahead in Helping Countries Develop: The Role of Fiscal Policy, ed. by Sanjeev Gupta, Benedict Clements, and Gabriela Inchauste, Washington: International Monetary Fund, pp. 302–352.  ##14. Koop, G. (2003). Bayesian Econometrics, John Wiley & Sons Ltd, England. ##15. Li, X. (2001). Government Revenue, Government Expenditure, and Temporal Causality: Evidence from China, Applied Economics, Vol. 33, No. 4, pp. 485-497. ##16. Lutfunnahar, B. (2007). A Panel Study on Tax Effort and Tax Buoyancy with Special Reference to Bangladesh, Working Paper, No. 715, Policy Analysis Unit (PAU). ##17. Mahdavi, S. (2008). The Level and Composition of Tax Revenue in Developing Countries: Evidence from unbalanced panel data, International review of Economics and Finance, Vol. 17, pp. 607-617. ##18. Rajan, E.M. (1996). Personal Income Taxation in India, PhD Thesis, Pondicherry University, India. ##19. Rodrik, D. (1998). Why do More Open Economies have Bigger Governments?, Journal of Political Economy, Vol. 106, pp. 997-1032. ##20. Sala-i-Martin, X., G. Doppelhofer & I.M. Ronald. (2004). Determinants of Long-Term Growth: A Bayesian Averaging of Classical Estimates (BACE) Approach, The American Economic Review, Vol. 94, No. 4, pp. 813-835. ##21. Sharma, P. & J. Singh. (2015). Determinants of Tax-Revenue In India: A Principal Component Analysis Approach, International Journal of Economics and Business Research, Vol. 10, No. 1. ##22. Tanzi, V. (1992). Structural Factors and Tax Revenue in Developing Countries: A Decade of evidence, in Open Economies: Structural Adjustment and Agriculture, ed. by Ian Goldin and L. Alan Winters (Cambridge: Cambridge University Press), pp. 267–281. ##23. Teera, J. (2002). Tax Performance: A Comparative Study, Bath, UK: University of Bath, Economics working paper. ##24. Wawire, N.H. (2011). Determinants of VAT Revenue in Kenya, A paper Presented at the CSAE Conference Held from 20 to 22 March 2011, at St Catherine's th nd College. ##