نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی گروه اقتصاد دانشگاه مازندران

2 دانشگاه مازندران

چکیده

تاکنون از روش‎های متعددی برای کشف حباب‏های قیمتی در بازارهای دارایی استفاده شده است. با توجه به انتقادات وارد بر آزمون‏های پیشین، در تحقیق حاضر، از آزمون‏های‎‎ ریشه واحد راست دنباله سوپریمم دیکی- فولر تعمیم‏یافته (SADF) و سوپریمم عمومی دیکی-فولر تعمیم‏یافته (GSADF) جهت کشف و تعیین دوره‏های حبابی در بازار بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1394:10- 1381:01 استفاده گردیده است. برخلاف روش‏های متعارف تشخیص حباب‏های قیمتی، این آزمون‏ها قابلیت بررسی رفتار انفجاری، تشخیص وجود چندین حباب در یک دوره زمانی و برآورد تاریخ دقیق ایجاد و نیز ریزش هر یک از حباب‏ها را فراهم می‎کنند. نتایج حاصل از اجرای آزمون‏ها، رفتار انفجاری و وجود حباب‎های چندگانه در بازار سهام ایران را تأیید می‏کند. به علاوه، هر سه شاخص مورد ارزیابی (شاخص‌های‏ کل قیمت، قیمت به سود و کل قیمت واقعی) به طور مشترک وجود حباب در بازه‏های زمانی 1382:05-1382:03، 1388:08-1388:06 و 1389:12-1390:02 را نشان می‏دهند. همچنین، بر اساس هر سه شاخص، بازار سهام ایران در سال 1394 حبابی نبوده است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Detecting the Price Bubbles Periods: A Case Study of Tehran Stock Exchange Market

چکیده [English]

So far, a variety of methods have been used to detect the price bubbles in asset markets. Regarding to criticisms on the common tests to detect the bubbles, in this paper, we have used the Supremum Augmented Dickey-Fuller (SADF) and Generalized Supremum Augmented Dickey-Fuller (GSADF) Right-Tailed unit root tests to find and detect the bubble periods in Tehran stock exchange market from 2002:03 to 2016:01. Unlike the conventional methods to detect the price bubbles, these tests have the ability to exoplor the explosive behavior, detect the presence of multiple bubbles at a time period, and estimat the creation and collapse date of each bubbles. The results of the tests have confirmed the explosive behavior and the presence of multiple bubbles in the Iran stock market. Also, all three indices (the total price index, real total price and price-dividend ratio indices) jointly have showed the bubbles in 2003:06-2003:08, 2009:09-2009:11 and 2011:03-2011:05. Moreover, based on the all indexes, the Tehran stock market had no bubble in 2015.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Bubble Periods
  • Right-Tailed Unit Root Tests
  • Tehran Stock Exchange Market
ابراهیمی سروعلیا، محمد حسن، میرفیض فلاح‏شمس و شهناز آذرنگ. (1391). بررسی عوامل تأثیرگذار بر حباب قیمت در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه دانش سرمایه‏گذاری، 1(4): 47-60. ##بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، www.cbi.ir. ##بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران، خلاصه تحولات اقتصادی کشور در سال 1392. ##بخشیانی، عباس و رضا راعی. (1393). ارزش‎گذاری سهام و تحلیل بازار. سازمان مدیریت صنعتی، چاپ دوم. ##بورس اوراق بهادار تهران، www.tse.ir. ##جعفری صمیمی، احمد و روزبه بالونژاد نوری. (1394). آزمون وجود حباب‏های چندگانه قیمت در بازار سهام: کاربرد روش سوپریمم عمومی دیکی- فولر تعمیم‎یافته. فصلنامه تحقیقات مدلسازی اقتصادی، 21: 33-7. ##راسخی، سعید و میلاد شهرازی. (1393). آزمون حباب‎های چندگانه: مطالعه موردی برای بازار مسکن ایران. فصلنامه مدلسازی اقتصادسنجی، 1(2): 1-14. ##رهنمای رودپشتی، فریدون، مهدی معدنچی زاج و شهرام بابالوییان. (1391). بررسی کارایی اطلاعاتی و حباب عقلایی قیمت بورس اوراق بهادار تهران و زیربخش‎های آن با استفاده از آزمو ن نسبت واریانس و آزمون پایایی قیمت- سود. فصلنامه دانش مالی تحلیل اوراق بهادار، 14: 75-59. ##سلطانی، اصغر. (1386). بررسی حباب‎های قیمتی سهام در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره 1384-1370. رساله دوره دکتری، دانشگاه شهید بهشتی. ##شهرازی، محمد مهدی. (1393). اثر تغییرات ساختاری در نوسانات بر انتقال تکانه‏ و سرریز نوسانات میان بازارهای طلا، سهام و ارز ایران. رساله دوره دکتری، دانشگاه مازندران. ##صالح‏آبادی، علی و هادی دلیریان. (1389). بررسی حباب قیمتی در بورس اوراق بهادار تهران. فصلنامه بورس اوراق بهادار، 3(9): 61-75. ##عباسیان، عزت‏اله، وحید محمودی و الهام فرزانگان. (1389). شناسایی حباب قیمتی سهام عادی بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از مدل ارزش حال. بررسی‏های حسابداری و حسابرسی، 17(60): 75-92. ##علی‎پور، سیاوش. (1386). بررسی وجود حباب‏های قیمتی عقلایی در بورس اوراق بهادار تهران. پایان‎نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه مازندران. ##گداری، اکبر. (1385). بررسی حباب قیمتی در بورس اوراق بهادار تهران طی سال‎های 1384-1383. پایان‏نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس. ##معدلت، کوروش. (1381). بررسی وجود حباب قیمتی در بورس اوراق بهادار تهران طی سالیان اخیر. مجموعه پژوهش‎های اقتصادی، ٢٠: 24-1. ##مهرابی‏پور، لیلا. (1392). نگاهی به زندگی 47 ساله بورس. ماهنامه بورس، 108 و 109: 11-9. ##هژبر کیانی، کامبیز و آرش میرشمسی. (1379). حباب‏های عقلایی در بورس اوراق بهادار تهران. مجله برنامه بودجه، ٤٨: 62-31. ##واعظ، محمد و لیلا ترکی. (1387). حباب قیمت‎ها و بازار سرمایه در ایران. مجله پژوهشی علوم انسانی دانشگاه اصفهان، 31(3): 195-207. ##یحیی‏زاده‏فر، محمود، وحید تقی‏نژاد عمران و سیاوش علی‎پور. (1388). بررسی وجود حباب‏های عقلایی قیمتی در بورس اوراق بهادار تهران. نامه مفید، 72: 68-49. ##
Balcilar, M., R. Gupta, C. Jooste & M.E. Wohar. (2016). Periodically Collapsing Bubbles in the South African Stock Market. University of Pretoria, Working paper, No. 201624. ##Bettendorf, T. & W. Chen. (2013). Are There Bubbles in the Sterling-Dollar Exchange Rate? New Evidence from Sequential ADF Test. Freie Universidad Berlin, Discussion Paper Economics. ##Blanchard, O. (1979). Speculative Bubbles, Crashes and Rational Expectations. Economic Letters, 3: 387-389. ##Blanchard, O.J. & M.W. Watson. (1982). Bubbles, Rational Expectations and Financial Markets. NBER Working Paper, No. 945. ##Bohl, M.T., P. Kaufmann & P.L. Siklos. (2015). What Drove The Mid-2000s Explosiveness in Alternative Energy Stock Prices? Evidence From U.S., European and Global Indices. International Review of Financial Analysis, 40: 194-206. ##Bohl, M.T., P. Kaufmann & P.M. Stephan. (2013). From Hero to Zero: Evidence of Performance Reversal and Speculative Bubbles in German Renewable Energy Stocks. Energy Economics, 37: 40-51. ##Campbell, J. & R. Shiller. (1987). Co-integration and Tests of Present Value Models. Journal of Political Economy, 95: 1062-1088. ##Caspi, I., N. Katzke & R. Gupta. (2015). Date Stamping Historical Periods of Oil Price Explosivity: 1876–2014. Energy Economics. ##Chang, T., G. Aye & R. Gupta. (2014). Testing for Multiple Bubbles in the BRICS Stock Markets. University of Pretoria, Working Paper. ##Charemza, W.W. & D.F. Deadman. (1995). Bubbles with Stochastic Explosive Roots: The Failure of Unit Root Testing. Journal of Empirical Finance, 2: 153-163. ##Chen A.S., L.Y. Cheng & K.F. Cheng. (2009). Intrinsic Bubbles and Granger Causality in the S&P500: Evidence from Long-Term Data. Journal of Banking and Finance, 33: 2275-2281. ##Chen, M.P., Y.H. Lin, Ch.Y. Tseng & W.Y. Chen. (2015). Bubbles in health care: Evidence from the U.S., U.K., and German Stock Markets. North American Journal of Economics and finance, 31: 193-205. ##Cheng, K. & C. Lu. (2009). Identifying the Stock Bubble Period from Long Term S&P 500 Index. International Conference on Business Management and Information Technology Application. ##Cunado, J., L.A. Gil-Alana & F. Perez de Gracia. (2005). A Test for Rational Bubbles in the NASDAQ Stock Index: A Fractionally Integrated Approach. Journal of Banking and Finance, 29: 2633-2654. ##Diba, B.T. & H.I. Grossman. (1988). Explosive Rational Bubbles in Stock Prices? The American Economic Review, 78(3): 520–530. ##El Montasser, G., R. Gupta, A.L. Martins & P. Wanke. (2015). Are There Multiple Bubbles in The Ethanol–Gasoline Price Ratio of Brazil? Renewable and Sustainable Energy Reviews, 52: 19-23. ##Englund, P. (1999). The Swedish Banking Crisis: Roots and Consequences. Oxford Review of Economic Policy, 15: 80-97. ##Engsted, T., S.J. Hviid & T.Q. Pederson. (2015). Explosive Bubbles in House Prices? Evidence from the OECD countries. Journal of International Financial Markets, Institutions & Money, 40: 14-25. ##Escobari, D. & M. Jafarinejad. (2015). Date stamping bubbles in Real Estate Investment Trusts. The Quarterly Review of Economics and Finance, 60: 224-230. ##Etienne, X.L., S.H. Irwin & P. Garcia. (2014). Bubbles in Food Commodity Markets: Four Decades of Evidence. Journal of International Money and Finance, 42: 129–155. ##Evans, G. (1991). Pitfalls in Testing for Explosive Bubbles in Asset Prices. American Economic Review, 81: 922-930. ##Fantazzini, D. (2016). The Oil Price Crash in 2014/15: Was There a (Negative) financial Bubble? Energy Policy, 96: 383-396. ##Figuerola-Ferretti, I. & J.R. McCrorie. (2016). The Shine of Precious Metals Around The Global Financial Crisis. Journal of Empirical Finance. ##Froot, K.A. & M. Obstfeld. (1991). Intrinsic Bubbles: The Case of Stock Prices. American Economic Review, 81(5): 1189-214. ##Gomez-Gonzalez, J.E., J.N. Ojeda-Joya, C. Rey-Guerra & N. Sicard. (2013). Testing for Bubbles in Housing Markets: New Results Using a New Method. Federal Reserve Bank of Dallas, Working Paper, No. 164. ##Greenspan, A. (2004). Risk and Uncertainty in Monetary Policy. Remarks at the Meetings of the American Economic Association, San Diego, California, January 3rd. ##Hassapis, C. & S. Kalyvitis. (2002). Investigating The Links Between Growth and Real Stock Price Changes with Empirical Evidence from the G-7 Economies. The Quarterly Review of Economics and Finance, 42(3), 543-575. ##Hatipoglu, O. & O. Uyar. (2012). Do Bubbles Spill Over? Estimating Financial Bubbles in Emerging Markets. Emerging Markets Finance and Trade, 48(5), 64-75. ##Kindleberger, C.P. (2001). manias, panics, and Crashes, A History of Financial Crises. New York. John Wiley & Sons. ##Komaromi, G. (2004). Was There a Stock Market Bubble in Hungary? Competitio, 3(1): 169-178. ##Koustas, Z. & A. Serletis. (2005). Rational Bubbles or Persistent Deviations from Market Fundamentals? Journal of Banking and Finance, 29: 2523-2539, 1-15. ##Lamont, O. (1998). Earnings and Expected Returns, Journal of Finance, 53: 1563-1587. ##Lucas, R.E. (1978). Asset Prices in an Exchange Economy. Econometrica, 46: 1429-1445. ##Nunes, M. & S.D. Silva. (2007). Rational Bubbles in Emerging Stock Markets. MPRA Paper2007, 4641: 1-10. ##Okpara, G. (2010). Do Rational Speculative Financial Bubbles Exist in the Nigerian Stock Market? Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business. ##Phillips, P.C.B., S. Shi & J. Yu. (2012). Testing for Multiple Bubbles. Cowles Foundation Discussion Paper, (1843). ##Phillips, P.C.B., Y. Wu & J. Yu. (2011). Explosive Behavior in the 1990s Nasdaq: When Did Exuberance Escalate Asset Values? International Economic Review, 52: 201-226. ##Rangel, G. & S.S. Pillay. (2007). Evidence of Bubbles in the Singaporean Stock Market. Singapore Economic Review Conference, 2007. ##Shiller, R.J. (1981). Do Stock Prices Move Too Much to be Justified by Subsequent Changes in Dividends? American Economic Review, 71: 421-436. ##Shiller, R.J. (2015). Irrational Exuberance. Princeton University Press. ##Taylor, M. & D. Peel. (1998). Periodically Collapsing Stock Price Bubbles: A Robust Test. Economics Letters, 61: 221-228. ##Tsvetanov, D., J. Coakley & N. Kellard. (2015). Bubbling Over! The Behaviour of Oil Futures Along The Yield Curve. Journal of Empirical Finance. ##Wu, Y. (1997). Rational Bubbles in the Stock Market: Accounting for the U.S. Stock Price Volatility. Economic Inquiry, 35(2): 309-319. ##Yiu, M., J. Yu & L. Jin. (2012). Detecting Bubbles in Hong Kong Residential Property Market. Hong Kong Institute for Monetary Research, Working Paper, 1/2012. ##Zhang, Q., D. Sornette, M. Balcilar, R. Gupta, Z.A. Ozdemir & H. Yetkiner. (2016). LPPLS Bubble Indicators Over Two Centuries of the S&P 500 Index. Physica, 458: 126-139. ##Zhao, Y., H.l. Chang, C.W. Su & R. Nian. (2015). Gold Bubbles: When are They Most Likely to Occur? Japan and the World Economy, 34: 17-23. ##