نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 هیات علمی دانشگاه تبریز
2 دانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه تبریز
چکیده
هر کشوری با توجه به موقعیت زیستی خود، ظرفیت مشخصی برای بهره برداری از منابع آبی دارد که این ظرفیت توسط ظرفیت اکولوژیکی محاسبه می‌گردد. استفاده بیش از حد، از این ظرفیت اثرات مخربی به محیط زیست دارد که این تبعات منفی با توجه به نحوه بکارگیری آب توسط خانوارها و بخش‌های تولیدی متفاوت خواهد بود. با توجه به اهمیت آب، در زندگی انسان‌ها و حفظ محیط زیست، این پژوهش با استفاده از ماتریس حسابداری اجتماعی سال1390 به مطالعه اثرات مصرف واسطه‌ای بخش های اقتصادی بر رد پای اکولوژیک آب در ایران می‌پردازد. یافته‌های تحقیق حاکی از آن است که کل ردپای آب داخلی و وارداتی در بخش‌های مختلف اقتصادی برابر با 97.7 میلیارد متر مکعب بوده است که 88 درصد از آن داخلی و 12 درصد دیگر وارداتی بوده است. تولید در زیربخش‌های اقتصادی گندم، گاو و گاومیش، گوسفند، بز و سایر حیوانات زنده بجز ماکیان، سایر نباتات صنعتی، ساخت محصولات غذایی و انواع آشامیدنی‌ها بیشترین رد پای داخلی و وارداتی را داشته و 66 در مجموع درصد از ردپای آب کل بخش‌های اقتصادی را به خود اختصاص داده اند. زیر بخش های خدمات رتبه های آخر را در این زمینه به خود اختصاص داده‌اند.
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
Measuring the water ecological footprint of iranian economic sectors: by emphasis on social accounting matrix(SAM) approach
چکیده [English]
Each country according to its biological situation, has a determined capacity of utilization of water resources. That this capacity can be calculated by ecological capacity. How to use water in the households and the productin sectors, can be provide different environmental devastating empacts. In this paper, with emphasis on the important role of water in human life and environment, we studied the effects of intermediate consumption of water by economic sectors on the water footprint in iranian economy. For this purpose, we used social accounting matrix version 2011. The results indicate that, total water footprint of domestic and imported economic sectors was 390 billion cubic meters,that respectively, 88 and 12per cent of this amount is allocated to domestic and import sectors. Also, production in the sectors of wheat, cows and buffaloes, sheep, goats and other live animals except poultry, other crops, food production had the most domestic and imported water footprint that these sectors have allocated 66 percent of total economic sectors water footprint.also, in this field, subsectors of services ranked last.
کلیدواژه‌ها [English]
- water ecological footprint
- social accounting matrix
- ecological capacity
- utilization capacity of water resorces
اندایش، یعقوب. (1394). بررسی اثرات زیست محیطی مصرف خانوارها به تفکیک بخش‌های اقتصادی در ایران: با استفاده از روش رد پای اکولوژیک (EP) و ماتریس حسابداری اجتماعی (SAM)، رساله دکتری، دانشگاه تبریز، دانشکده اقتصاد.## بانک مرکزی، ج.ا.ا. (1393). بررسی شاخص‌های بین المللی آب و چشم انداز بحران آب در جهان در افق سال 2050 میلادی، اسفند ماه 1393. ##بانویی، علی اصغر و سیمین عزیزمحمدی. (1392). سنجش ردپای بوم شناختی زمین در بخش‌های مختلف اقتصادی ایران با استفاده از رویکرد جدول داده- ستانده، فصلنامه سیاست گذاری پیشرفت اقتصادی، 1: 66-35. ##تفضلی، حامد. (1393). سنجش ردپای آب در بخش‌های مختلف اقتصاد ایران با استفاده از رویکرد داده - ستانده، رساله کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، زمستان 1393. ##سازمان مدیریت منابع آب. (1390). آمار و اطلاعات آب‌های زیرزمینی سال 1390. سازمان مدیریت منابع آب، ایران، تهران. ##سازمان مدیریت منابع آب. (1390). گزارش مدیریت منابع آب و توسعه پایدار. سازمان مدیریت منابع آب، قابل دسترس در http://www.wmr.ir ##عرب یزدی، اعظم، امین علیزاده و فرشاد محمدیان. (1388). بررسی ردپای اکولوژیک آب در بخش کشاورزی ایران. نشریه آب و خاک(علوم و صنایع کشاورزی). 23(4): 15-1. ##محمدی، حسین و آزاد تعالی مقدم. (1390). تجارت آب مجازی برای محصولات عمده کشاورزی در ایران، دومین کنفرانس ملی پژوهشهای کاربردی منابع آب ایران. ایران، زنجان. ##مرکز آمار ایران. (1381). آمار و اطلاعات کارگاه‌های صنعتی کمتر از 10 نفر کارکن، 1381، مرکز آمار ایران، تهران. ##مرکز آمار ایران. (1390). آمار و اطلاعات آب مصرفی معادن در حال بهره‌بردای، 1390، مرکز آمار ایران، تهران. ##مرکز آمار ایران. (1390). آمار و اطلاعات آب‌های جاری و سطحی، 1390، مرکز آمار ایران، تهران. ##مرکز آمار ایران. (1390). آمار و اطلاعات کارگاه‌های صنعتی 10 تا 49 نفر کارکن، 1390، مرکز آمار ایران، تهران. ##مرکز آمار ایران. (1390). آمار و اطلاعات کارگاه‌های صنعتی 50 نفر و بیشتر کارکن، 1390، مرکز آمار ایران، تهران. ##مرکز پژوهشهای مجلس. (1394). بهنگام سازی جدول داده- ستاتده و ماتریس حسابداری اجتماعی و طراحی الگوی CGE و کاربردهای آنها در سیاستگذاری اقتصادی – اجتماعی، مرکز پژوهشهای مجلس، دفتر مطالعات اقتصادی، شماره مسلسل 12453. ##مرکز پژوهشهای مجلس. (1394). گزارش پایه‌های آماری ماتریس حسابداری اجتماعی سال 1390، مرکز پژوهشهای مجلس، دفتر مطالعات اقتصادی، بهار 1394. ##
Allan, J.A. (2002). Virtual Water Eliminates Water Wars? A Case Study from the Middle East. Virtualwater Trade - Proceedings of the International Expert Meeting on Virtual Water Trade, 12-13 December, Netherlands. ##Banouei A.A, J. Banouei, Z. Zakeri & M. Momeni. (2015). Using Input-output Model To Measure National Water Footprint In Iran. Business Perspectives, 14(2): 75-87. ##Bicknell, K. B., R. J. Ball, R. Cullen, & H. R. Bigsby. )1998(. New Methodology for the Ecological Footprint with an Application to the New Zealand Economy. Ecological Economics 27: 149-160. ##Bicknell, K.B., R.J. Ball, R. Cullen & H.R. Bigsby. (1998(. New Methodology for the Ecological Footprint with an Application to the New Zealand Economy. Ecological Economics, 27:149– 160. ##Brundtland R. (1987). Report on the World Commission on Environment and Development. United Nations General Assembly Resolution 42/187. 11 December 1987.
Chapagain A.K. & A.Y., Hoekstra. (2004). Water Footprint of Nations, Value of the Water. Research Report SeriesNo. 16, UNESCO-IHE, Delft. The Netherlands. ##Chapagain, A. K. & A. Y. Hoekstra. (2003). Virtual Water Flows between Nations in Relation to Trade in Livestock and Livestock Products. Value of Water Research Report Series No. 13, UNESCO-IHE Institute for Water Education, Delft, the Netherlands. ##Chapagain, A. K., A. Y. Hoekstra, & H. H. G. Savenije. (2006). Water Saving Through International Trade of Agricultural Products. Hydrol. Earth Syst. Sci., 10: 455-468. ##Chapagain, A. K, A.Y. Hoekstra, & H. H. G. Savenije. )2005(. Saving Water Through Global trade. Value of Water Research Report Series No. 17, UNESCO-IHE, Delft, the Netherlands. ##Falkenmark, M. (1995). Coping with Water Scarcity under Rapid Population Growth. Conference of SADC Ministers, Pretoria, November: 23-24. ##Ferng, J. (2001). Using Composition of Land Multiplier to Estimate Ecological Footprints Associated with Production Activity. Ecological Economics No 37: 159–172. ##Hoekstra A.Y. (Ed.). (2003). Virtual Water Trade: Processing of the International Expert Meeting on Virtual Water Trade. Value of the Water Research Report Series No. 12, UNESCO-IHE, Delft, the Netherlands. ##Hoekstra A. Y. & H. Wang. (2006). Virtual Versus Real Water Transfers Within China. Philosophical Transactions of the Royal Society, 361: 835-842. ##Hoekstra, A.Y. & A. K. Chapagain (2007). Water footprint of nations: water use by people as a function of their consumption pattern. Water Resource Management, 21(1):35-48. ##Hubacek, K. & S. Giljum. (2003). Applying Physical Input-Output Analysis to Estimate Land Appropriation (Ecological Footprint) of International Trade Activities. Ecological Economics, 44: 137–151. ##Lenzen, M. & S. Murray. (2001). A Modified Ecological Footprint Method and its Application to Australia. Ecological Economics, 37: 229–255. ##Lenzen, M. & S. Murray, (2003). The Ecological Footprint- Issues and Trends. ISA Research Paper 01-03. The University of Sydney. ##Lenzen, M. & Sh. A. Murray. (2001). A modified Ecological Footprint Method and its Application to Australia. Ecological Economics 37: 229–255. ##Lenzen, M. (2001). Errors in Conventional and Input- Output-Based Life-Cycle Inventories. Journal of Industrial Ecology 4(4): 127-148. http://dx.doi.org/10.1162/10881980052541981. ##Lenzen, M. (2006). Uncertainty in Impact and Externality Assessments - Implications for Decision-Making (13 pp). The International Journal of LifeCycle Assessment 11(3): 189-199. http://dx.doi.org/10.1065/lca2005 .04.201. ##Lenzen, M. , S. A. Murray. (2001). A Modified Ecological Footprint Method and Its Application to Australia. Ecological Economics, 37: 229–255. ##Lenzen, M. & S.A. Murray. )2003(. The Ecological Footprint-Issues and Trends. ISA Research Paper 01-03. The University of Sydney. ##Rees, W. )1996(. Revisiting Carrying Capacity: Area-based Indicators of Sustainability. Population & Environment. 17: 195-215. ##Rees, W. E. )1992). Ecological Footprints & Appropriated Carrying Capacity: What Urban Economics Leaves out. Environment & Urbanization. 4(2): 120-130. ##Rees, W. E. )2012). Ecological Footprint, Concept of, Chapter in ‘Encyclopedia of Biodiversity’ (2nd Ed). Simon Levin. ##Rees, W.E. & M. Wackernagel. (1996). Urban Ecological Footprints: Why Cities Cannot be Sustainable and Why they are a Key to Sustainability. Environmental Impact Assessment Review, 16: 223–248. ##United Nations Conference on Environment and Development (UNCED). (1992). The Earth Summit, June 3–14 1992. Rio de Janeiro, United Nations. ##Van Oel P.R., M.M. Mekonnen & A.Y. Hoekstra. (2008). The External Water Footprint of the Netherlands: Quantification and Impact Assessment. Ecoligical Economiccs, 69: 82-92. ##Wackernagel M. & W. Rees. (1996). Our Ecological Footprint: Reducing Human Impact on the Earth, New Society Publishers, Gabriola Island, B. C., Canada. ##Wackernagel, M. (1994). Ecological Footprint and Appropriated Carrying Capacity: A Tool for Planning Toward Sustainability, PhD thesis. Vancouver, Canada: School of Community and Regional Planning. The University of British Columbia. OCLC 41839429. ##Wei, X. Y. & J. X. Xia. (2012). Ecological Compensation for Large Water Projects Based on Ecological Footprint Theory Fa Case Study in China, Procedia Environmental Sciences, 13: 1338-1345. ##
